اهمیت به رفتارهای غیر شفاهی در برقراری ارتباط موثر
کارل
راجرز، روانشناس معروف، گفته است که: «وظیفه روان درمانی تماماً عبارت
است از پرداختن به ناکامی در ارتباطات .... ارتباطات واقعی هنگامی رخ
می‌دهد که گفته‌ها را بشنویم ودرک کنیم، به ایده‌ها و نگرش‌ها از نقطه نظر
طرف مقابل نگاه کنیم، احساس او را درک کنیم و به چهارچوب ذهنی او در رابطه
با چیزی که از آن صحبت می کند دست یابیم.»
داشتن
مهارت در برقراری ارتباط، هم در زندگی شخصی و هم در زندگی کاری و حرفهای
به انسان کمک می‌کند. هر چند مهارت در برقراری ارتباط شفاهی و کتبی هم حائز
اهمیت است امّا روان‌شناسان اجتماعی بر این باورند که رفتارهای غیرشفاهی،
درصد بزرگی از ارتباطات بین فردی روزانه ما را تشکیل می‌دهند. چگونه
می‌توان مهارت‌های برقراری ارتباطات غیرشفاهی را بهبود بخشید؟ این توصیه‌ها
می‌تواند به شما کمک کند تا یاد بگیرید علائم غیرشفاهی سایر افراد را
بخوانید و توانایی شخصی خود در برقراری ارتباط
موثر را افزایش دهید.
1- به علائم غیرشفاهی توجه کنید
انسان‌ها می‌توانند به شیوه‌های گوناگونی به برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات بپردازند. بنابراین به چیزهایی مانند تلاقی نگاه‌ها، حرکات سر و دست هنگام صحبت کردن، حرکات بدن و لحن صدا توجه کنید. تمام این علامت‌ها قادرند اطلاعات مهمی را که در قالب کلمات ادا نشده‌اند منتقل سازند. با توجه دقیق‌تر به رفتارهای غیرشفاهی سایر مردم، توانایی خود شما در برقراری ارتباط غیرشفاهی نیز افزایش و بهبود خواهد یافت.
2- به رفتارهای ناسازگار توجه کنید
اگر حرفهای آدم‌ها با رفتارهای غیرشفاهی آنها همخوانی نداشت، شما باید حواستان را جمع کنید. برای نمونه، کسی ممکن است به شما بگوید که خوشحال است، در حالی که اخم کرده و به زمین خیره شده است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که هنگامی که کلمات با علائم غیرشفاهی همخوانی ندارند، معمولاً مردم آنچه گفته شده است را نشنیده گرفته و در عوض به علائم غیرشفاهی مثل حالت‌ها و هیجان‌ها توجه می‌کنند.
3- به هنگام حرف‌زدن، بر روی لحن صدایتان تمرکز کنید
لحن و آهنگ صدا، ارزش اطلاعاتی خاصی دارد و به راحتی می‌تواند احساساتی از قبیل اشتیاق، بی‌علاقگی یا خشم را منتقل سازد. توجه کنید که چگونه لحن صدای شما بر واکنش دیگران نسبت به شما تأثیر می‌گذارد و سعی کنید با استفاده از لحن صدا بر ایده‌ها و مطالبی که می‌خواهید منتقل کنید تاکید نمائید. برای مثال، اگر می‌خواهید علاقه زیادتان به یک چیز را نشان دهید، اشتیاقتان را با به کارگیری یک لحن مهیج و پرشور بیان کنید.
4- از تلاقی نگاه‌ها استفاده کنید
هنگامی که افراد به چشمان طرف مقابلشان نگاه نمی‌کنند، این طور به نظر می‌رسد که دارند از زیر بار چیزی شانه خالی می‌کنند یا سعی دارند چیزی را پنهان نگاه دارند. از سوی دیگر، تلاقی زیاد نگاه‌ها هم می‌تواند ستیزه‌جویانه، تحریک کننده یا تهدید آمیز جلوه کند. هر چند تلاقی نگاه‌ها بخش مهمی از ارتباطات است امّا به یاد داشتن این نکته نیز اهمیت دارد که یک تلاقی نگاه خوب به معنی خیره‌شدن ثابت به چشمان طرف مقابل نیست. برخی متخصصان ارتباطات انسانی توصیه می‌کنند که بین هر دو تلاقی نگاه، چهار تا پنج ثانیه فاصله بیاندازید.
5- در مورد علائم غیرشفاهی سوال بپرسید
اگر از علائم غیرشفاهی طرف مقابل گیج شده‌اید از سوال پرسیدن واهمه نداشته باشید. یک ایده مناسب این است که تفسیر خود از آنچه گفته شده است را بازگو کنید و بپرسید که منظور او را درست متوجه شده‌اید یا نه. مثلاً در قالب جمله‌ای مانند «پس منظور شما این است که ...»
6- از علائم برای اثر بخش‌تر و با معنی‌تر کردن ارتباطات استفاده کنید
به یاد داشته باشید که ارتباطات شفاهی و غیرشفاهی، دست در دست هم برای رساندن یک پیام فعالیت می‌کنند. شما می‌توانید ارتباطات کلامی خود را با به کارگیری حرکات سرو دست که مؤید گفته‌های شما باشند بهبود ببخشید. این کار خصوصاً به هنگام سخنرانی یا ارائه مطلب در حضور تعداد زیادی از حضّار مفید است.
7- همه علامت‌ها را با هم در نظر بگیرید
یک علامت منفرد می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد و یا شاید کاملاً بی‌معنی باشد. کلید درک دقیق رفتار غیرشفاهی، در نظر گرفتن همه علائم با هم است. اگر شما تنها بر روی یک علامت دست بگذارید و تأکید کنید ممکن است به نتیجه‌گیری نادقیق و اشتباهی درباره آنچه طرف مقابل سعی دارد منتقل کند برسید.
8- زمینه و بافت صحبت را در نظر بگیرید
هنگامی که با دیگران ارتباط برقرار می‌کنید همواره موقعیت و زمینه‌ای که در آن، ارتباط شکل گرفته
است
را در نظر بگیرید. برخی موقعیت‌ها نیازمند رفتارهای رسمی‌تری هستند که در
شرایط دیگر ممکن است کاملاً به گونه متفاوتی تعبیر و تفسیر گردند. توجه
کنید که رفتارهای غیرشفاهی برای موقعیتی که در آن قرار دارید مناسبند یا
نه. اگر می‌خواهید ارتباطات غیرشفاهی خود را بهبود بخشید، توجه داشته باشید
که علائم شما باید با موقعیتی که در آن قرار دارید همخوانی داشته باشند.
9- آگاه باشید که علائم ممکن است بد فهمیده شوند
برای بعضی‌ها، محکم دست دادن نشانه شخصیت قوی و شل دست دادن نشانه کمبود تحمّل و شکیبائی
است.
این مثال نکته مهمی را درباره تحمل بدفهمی علائم غیرشفاهی نشان می‌دهد.
مثلاً شل دست دادن ممکن است کاملاً به دلیل دیگری نظیر التهاب مفاصل باشد.
همواره به یاد داشته باشید تمام رفتارهای یک فرد را با هم در نظر بگیرید.
10- تمرین، تمرین، تمرین
بعضی افراد به نظر می‌رسد که راه و رسم استفاده مؤثر از ارتباطات غیرشفاهی و تفسیر صحیح علامت‌های دیگران را به طور ذاتی بلدند. این افراد کسانی هستند که معمولاً گفته می‌شود توانایی «خواندن فکر مردم» را دارا می‌باشند. شما نیز می‌توانید با بذل توجه کافی به رفتارهای غیرشفاهی و تمرین گونه‌های مختلف ارتباطات غیرشفاهی با دیگران، به این مهارت دست یابید. از طریق توجه کردن به رفتارهای غیرشفاهی و تمرین مهارت‌های خود، شما می‌توانید توانائی‌های ارتباطی خود را به نحو چشمگیری بهبود ببخشید.
منبع:
حساسیت ها و خط قرمزهای همسرتان را بشناسید و تلاش کنید تا حد ممکن به سمت این حساسیت ها نروید. حساسیت نسبت به مسائل مالی، حساسیت نسبت به مادر خود و… .
همسرم در حضور جمع داد و بیداد راه می اندازد و سرم فریاد می کشد چه رفتاری باید داشته باشم که این کارش را تکرار نکند؟
محمد حسن اشرف – روانشناس :
با عرض سلام حضور شما مخاطب محترم. از این که چنین اتفاقی در زندگی شما رخ
می دهد متاسفم و به شما حق می دهم ناراحت شوید یا در رنج باشید. رفتار همسر
شما به هر نیتی که باشد، اشتباه است. حتی اگر شما رفتار اشتباهی هم مرتکب
شوید باز هم چنین برخوردی درست نیست. پس فرقی نمی کند که علت وقوع این
رفتار در او، به دلیل کدام رفتار و گفتار شماست. به هر حال این که پیش از
داد زدن همسرتان شما چه رفتار یا گفتاری دارید، راه حل های متفاوتی را برای
رفع این مشکل مطرح می سازد. با توجه به دو حالت ممکن:
۱ – بروز اشتباه اولیه از جانب شما و واکنش همسرتان
۲ – بی تقصیر بودن شما و بی دلیل بودن دادهای همسرتان دو دسته راهکار برای شما ارائه می شود:
حالت اول : بروز اشتباه از جانب شما و عکس العمل همسرتان
- سعی کنید همسرتان را تحریک نکنید
حساسیت ها و خط قرمزهای همسرتان را بشناسید و تلاش کنید تا حد ممکن به سمت
این حساسیت ها نروید. حساسیت نسبت به مسائل مالی، حساسیت نسبت به مادر خود
و…
- تلاش کنید دنیا را از چشم همسرتان ببینید
او در جمع های خانوادگی تحت چه فشارهایی قرار می گیرد؟ آیا از نظر مالی،
تحصیلی یا وضع ظاهری، خود را همسطح دیگران می داند؟ آیا از شخص خاصی کدورت و
کینه به دل ندارد؟ در صورتی که بتوانید به این گونه سوالات درباره همسرتان
پاسخ دهید می توانید ضمن درک وی، رفتارهایش را پیش بینی و کم کم مدیریت
کنید.
- پیش از ورود به مهمانی با هم هماهنگ شوید
در بسیاری از مواقع زوجین در حال ورود به یک مهمانی هستند در صورتی که یکی
گمان می کند وارد قفس شیرها می شود و دیگری گمان می کند وارد باغ و بستان
شده است. در صورتی که همسرتان در جمع های خاصی آسیب پذیر است، بیشتر مراعات
وی را بکنید. در شوخی ها و شادمانی ها گوشه چشمی هم به وی داشته باشید.
- بررسی کنید آیا نظم خاصی در موقعیت هایی که همسرتان داد زده است وجود دارد؟
آیا شما عادت گفتاری یا رفتاری خاصی ندارید که در این موقعیت ها تکرار شده
است؟ در صورت وجود چنین نظمی، از این موقعیت ها دوری یا رفتار خود در
موقعیت ها را بازبینی کنید.
حالت دوم: بی تقصیر بودن شما و بی دلیل بودن دادهای همسرتان
از آن جا که داد زدن، گونه ای از پرخاشگری کلامی است و در بیشتر انواع
پرخاشگری، فرد پرخاشگر احساس تهدید کرده است، سعی کنید به همسرتان امنیت
بدهید تا با شما صحبت کند و احساس تهدید و ناامنی خود را به شما منتقل کند.
ممکن است وی در ابتدا مقاومت کند یا چیزی بروز ندهد اما به مرور موفق
خواهید شد.
- توجه به همسرتان را در جمع ها کم نکنید
به او نگاه محبت آمیز داشته باشید حتی می توانید با گرفتن دست هایش در دست
هایتان آرامش را به او برگردانید و گاهی پیشنهاد نوشیدن چای، شربت و… نیز
می تواند همسرتان را نرم تر و انعطاف پذیرتر کند.
- گفت وگوی منظم و روزانه داشته باشید
همسرتان را تشویق کنید تا بیشتر با هم حرف بزنید.
امیدوارم با شناخت دلیل پرخاشگری و دادزدن های همسرتان و به کار بستن این توصیه ها بتوانید رفتار او را مدیریت کنید.